Quy trình đúc trống đồng là một nghệ thuật thủ công truyền thống lâu đời, phản ánh sự tinh xảo và tài hoa của các nghệ nhân. Từ khâu thiết kế hoa văn đến nấu chảy và đúc đồng, mỗi bước đều đòi hỏi sự chính xác và tỉ mỉ, tạo nên những chiếc trống mang giá trị văn hóa và lịch sử sâu sắc.
Tìm hiểu về làng nghề đúc đồng Trà Đông
Làng nghề trống đồng Đông Sơn nay thuộc Làng nghề đúc Trà Đông cách trung tâm TP.Thanh Hóa 12km về phía Tây xã Thiệu Trung huyện Thiệu Hóa, đã có cư dân sinh sống đông đúc từ bao đời. Thiệu Trung xưa kia là đất Kẻ Chè, được coi là vùng đất Đế Vương có thế: ” Ngũ mã phi tiền – Tam voi phục ngựa hầu”
Đất Kẻ Chè ngày nay là làng Trà Đông còn được người dân bản địa gọi bằng Trà Đúc bởi làng có nghề đúc đồng cổ truyền nổi tiếng. Đây cũng là 1 trong những làng nghề người Việt Cổ xuất hiện rất lâu đời và nghề đúc đồng được coi là nghề lâu đời ở đây để phục vụ đời sống sinh hoạt, văn hóa tín ngưỡng. Không chỉ trống mà những dụng cụ của con người mang văn hóa Đông Sơn từ thời kỳ Kẻ Chè cũng xuất phát từ đây.
Tìm hiểu thêm về làng nghề Trà Đông nơi sản sinh ra trống đồng
Quy trình đúc trống đồng
Quy trình đúc trống đồng là một quá trình thủ công phức tạp, đòi hỏi kỹ thuật cao và sự tỉ mỉ của những nghệ nhân có kinh nghiệm. Dưới đây là các bước cơ bản trong quá trình đúc trống đồng theo phương pháp truyền thống:
1. Thiết kế và phác thảo mẫu
- Phác thảo hoa văn: Đầu tiên, các nghệ nhân sẽ lên ý tưởng và phác thảo chi tiết hoa văn sẽ xuất hiện trên bề mặt trống. Các họa tiết thường mang đậm nét văn hóa, truyền thống, như hình ảnh mặt trời, chim lạc, hoa văn sóng nước, động vật và con người.
2. Tạo khuôn đúc
Quy trình đúc trống đồng làm khuôn đất
- Chuẩn bị đất sét: Khuôn đúc trống đồng truyền thống thường được làm từ đất sét. Nghệ nhân sẽ chọn loại đất sét mịn, có độ bền cao để tạo khuôn.
- Tạo khuôn âm và khuôn dương:
- Khuôn âm: Là phần lõm, tạo hình bên ngoài của trống. Nghệ nhân phải tạo ra khuôn âm với các chi tiết hoa văn mong muốn, đảm bảo độ chính xác và tinh xảo của từng chi tiết.
- Khuôn dương: Là phần bên trong khuôn âm, tạo nên phần ruột của trống. Cả khuôn âm và khuôn dương phải khớp chính xác với nhau để tạo ra hình dáng chuẩn của trống.
- Sấy khô khuôn: Sau khi khuôn được tạo ra, chúng cần được sấy khô và nung ở nhiệt độ cao để tăng độ cứng, chịu nhiệt tốt trong quá trình đúc.
3. Nấu chảy đồng
- Chuẩn bị nguyên liệu đồng: Đồng dùng để đúc trống phải là loại đồng chất lượng cao, có tỷ lệ pha trộn hợp lý với thiếc để tạo nên hợp kim đồng bền, có độ sáng bóng tốt.
- Nung chảy đồng: Đồng được nung chảy trong lò ở nhiệt độ rất cao, khoảng từ 1200°C đến 1300°C. Trong quá trình nung, nghệ nhân phải liên tục theo dõi để đảm bảo đồng chảy đều, không bị tạp chất.
4. Rót đồng vào khuôn
- Rót đồng: Khi đồng đã chảy hoàn toàn, nghệ nhân sẽ cẩn thận rót đồng lỏng vào khuôn đúc. Đây là giai đoạn quan trọng, đòi hỏi sự chính xác cao để đảm bảo đồng lấp đầy toàn bộ khuôn mà không bị lỗi, tạo ra các hoa văn sắc nét.
- Làm nguội: Sau khi rót xong, khuôn sẽ được để nguội từ từ để đồng đông cứng lại.
5. Tháo khuôn và hoàn thiện
Khám phá quy trình đúc hoàn thiện 1 quả trống đồng tại làng nghề Trà Đông
- Tháo khuôn: Khi trống đã nguội và đồng cứng lại, khuôn đúc sẽ được phá bỏ để lấy trống đồng ra ngoài. Ở giai đoạn này, nghệ nhân cần cẩn thận để không làm hỏng chi tiết của trống.
- Mài giũa và đánh bóng: Sau khi trống được lấy ra khỏi khuôn, bề mặt trống sẽ được mài giũa để loại bỏ các khuyết điểm, vết thừa và đánh bóng để đạt được độ sáng bóng cần thiết.
6. Trang trí và kiểm tra
- Kiểm tra chất lượng: Nghệ nhân sẽ kiểm tra kỹ lưỡng bề mặt trống, đảm bảo các chi tiết hoa văn rõ ràng, sắc nét, không bị méo mó.
- Trang trí thêm (nếu cần): Một số trống đồng có thể được trang trí thêm các chi tiết nhỏ hoặc xử lý bề mặt để đạt được màu sắc và độ sáng bóng mong muốn.
7. Hoàn thiện và trưng bày
- Sau khi kiểm tra và xử lý kỹ thuật, trống đồng sẽ được hoàn thiện và sẵn sàng cho việc sử dụng trong các nghi lễ, sự kiện hoặc trưng bày.
Xem thêm 40 mẫu trống đồng đúc thủ công tại làng nghề
Kết luận:
Quy trình đúc trống đồng truyền thống là một nghệ thuật lâu đời, kết hợp giữa sự khéo léo, kỹ thuật và tâm huyết của người nghệ nhân. Trống đồng không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là biểu tượng văn hóa, lịch sử quan trọng trong nền văn minh Việt Nam.
